جدایی کامل شهرهای آن سوی رودخانه ارس

عواقب جدال و بازی با شیطان بزرگ!

▪️می‌گویند بازی با شیطان، تنها بازی است که هیچ بردی ندارد و باخت در آن حتمی است، اما در واقعیت امر نیز چنین است: بیش از چهار دهه است که در این بازی می بازیم. گیریم که شیطان بزرگ است و گیریم که کودتای ۲۸ مرداد را راه انداخته و غیره...، اما با کدام عقلانیتی می‌توان با نیم درصد اقتصاد کشور ایران به جنگ شیطانی بزرگ رفت که ۲۳ درصد اقتصاد دنیا را تشکیل می‌دهد یعنی ۴۶ برابر اقتصاد ما...!

عواقب جدال و بازی با شیطان بزرگ!

✍️علی مرادی مراغه‌ای

▪️می‌گویند بازی با شیطان، تنها بازی است که هیچ بردی ندارد و باخت در آن حتمی است، اما در واقعیت امر نیز چنین است: بیش از چهار دهه است که در این بازی می بازیم. گیریم که شیطان بزرگ است و گیریم که کودتای ۲۸ مرداد را راه انداخته و غیره…، اما با کدام عقلانیتی می‌توان با نیم درصد اقتصاد کشور ایران به جنگ شیطانی بزرگ رفت که ۲۳ درصد اقتصاد دنیا را تشکیل می‌دهد یعنی ۴۶ برابر اقتصاد ما…!

▪️گریزی از امروزمان می‌زنم به تاریخ ۲۰۰ سال پیش‌مان که شبیه همین بلا بر سرمان نازل شد و هرگز قابل جبران نشد، یعنی آن‌جا که شور و احساسات به‌جای عقل و خرد نشست و تعیین‌کننده شد؛ یعنی به آن جلسه شوم #چمن_سلطانیه که ایرانیان می‌خواستند جنگ‌های دوره دوم با روس‌ها را آغاز کنند؛ در آن‌جا نیز شور و احساسات بر عقلانیت چربید و پراگماتیسم فدای ایدئولوژی گردید؛ هنگامی که طرفداران جنگ بر طبل جنگ با کفار روس می‌کوبیدند!

▪️در آن میان اما در گوشه ای، مردى فرهیخته و اندیشناک حضور داشت که سخنى نمی‌گفت و همواره ساکت بود. این مرد دانا، #قائم_مقام_فراهانى بود. #فتحعلی‌شاه متوجه سکوت او شد و احتمال داد که مخالف جنگ باشد. از او رأى خواست و جواب شنید:
«اهل قلم هستم، سران سپاه بیش از من در اظهار عقیده صلاحیت دارند.»
شاه عذر قائم مقام را نپذیرفت و با جدیت از او نظر خواست.
قائم مقام با صراحت لهجه‌اى که از خصایص وى بود، گفت:
«اعلی‌حضرت چه مبلغ مالیات می‌گیرند؟»
شاه جواب داد: «شش کرور»
قائم مقام گفت: «دولت روس چه مبلغ مالیات می‌گیرد؟»
شاه جواب داد: «شنیده ام ۶۰۰ کرور!»
قائم مقام گفت: «به قانونِ حساب، کسى که شش کرور مالیات می ‏گیرد با کسى که ۶۰۰ کرور می‌گیرد، از در جنگ در نمی‌آید!»

▪️اما نه تنها سخن حکیمانه مرد دانا ناشنیده ماند، بلکه موجبات طرد و تبعیدش شد، حتى انگ دوستى با روس‌های کفار نیز بر او زده شد!

▪️بدین ترتیب، آن جنگ شوم و منحوس با پیامدهاى منحوس‏‌ترش آغاز شد. اما در عرض سه ماه، هنگامی که ایرانیان در تمام جبهه‌ها شکست خوردند و لشکر روس از ارس گذشت و شهرهای #آذربایجان یکی پس از دیگری را به تسخیر خود درآورد و آمد تا #زنجان، و نشست بر سینه ایرانیان، و تهدید می‌کرد که اگر تمام خواسته‌های روسیه را نپذیرند تهران را فتح خواهند کرد…، به دستور #عباس_میرزا، رفتند دنبال آن مرد خردمند یعنی #قائم_مقام_فراهانی و او را از #تبعیدگاهش آوردند تا با آن عقل و درایتی که داشت با روس‌ها بر سر قرارداد ترکمن‌چای سر و کله بزند تا بلکه روس‌ها، شهرهای ایران را تخلیه کنند، اما این قرارداد و مذاکره میان دو کشور نبود، بلکه قرارداد بین یک غالب و فاتح با یک مغلوب و شکست‌خورده بود و در نتیجه، حریف پرزور و فاتح، بند بند آن قرارداد شوم را دیکته و تحمیل می‌کرد…!

▪️قائم مقام که پس از این شکست سهمگین ایران در مذاکرات ترکمن‌چاى طرف مذاکره بود در جمادى‌الآخر ۱۲۴۴ در نامه‌اى به میرزا موسى با تحسر نوشت:
«.. خدا روى جنگویان ایران را سیاه کند که جنگ به راه انداختند و در میدان نایستادند. دو سال است مرارت با ماست و باز راحت و فراغت با آن‌ها…»(بنگرید به: سال‌های زخمی، علی مرادی مراغه‌ای…ص ۲۱۰)

▪️جدایی کامل شهرهای آن سوی رودخانه ارس و همچنین غرامت کمرشکن ده کرور که بر ایران به عنوان آغازکننده جنگ، تحمیل گردیده بود کل خزانه را تهی ساخت. شهرهای آن سوی ارس جدا شد و شهرهای این سوی ارس را نیز که تا #زنجان به اشغال روس‌ها در آمده بود حتی پس از عقد ترکمن‌چای نیز تخلیه نمی‌کردند و روس‌ها تضمینی می‌خواستند برای پرداخت به موقع غرامت! و تضمین نبود…!
کارد چنان به استخوان رسید که #عباس_میرزا مجبور شد حتی طلاجات و جواهرآلات خانواده‌اش را نیز بفروشد…!

▪️و ایران، با این شکست کمرشکن و زخمی و لنگ لنگان پای به تاریخ مدرنِ جهانی نهاد! به‌طوری که پس از قرارداد ترکمن‌چای و غرامت سنگین آن، دیگر هرگز نتوانست کمر راست کند. آنچه از ایران ماند، قحطی، گرسنگی، تخریب دهات و شهرها و بالاتر از آن، تضعیف و اضمحلال فضایل اخلاقی ایرانیان، مخصوصا رجال سیاسی بود. #فردریک_انگلس به راستی، گفته بود:
«قرارداد ترکمن‌چای، #ایران را به #تابع و #دست‌نشانده روسیه بدل کرده است.»!
و این ماحصل در افتادن با حریف پرقدرت بود، این بازی با شیطان بود…!

T.me/jjavanefarda