ویژگی های نماز جمعه

ویژگی های نماز جمعه

تهیه وتانظیم : #ر:میابی

نماز جمعه

نماز جمعه یکی از دستورات مؤکد اسلام است که در مکتب تشیع در حضورامام u ، واجب تعیینی و درعصرغیبت واجب تخییری است. نماز جمعه مجمع فضایل است و می شود گفت آنچه خوبان همه دارند نماز جمعه به تنهائی داراست. چون اوّلاً تمام اثرات و برکات نماز از قبیل معراج مومن بودن قربان کل تقی بودن ، ریختن گناهان و مانع گناه و فحشا شدن را دارد. چون نماز است ثانیاً تمام فضیلتی که نماز جماعت متضمن است، باز در نماز جمعه نیز وجود دارد. چون نمازجمعه به صورت جماعت خوانده می‌‌شود ثالثاًیک خصوصیّت دیگری دارد که نماز های فرادی و جماعت آن خصوصیّت و فضیلت را ندارد؛ وآن این است که نماز جمعه حجّ فقرا است ، و از نظر سیاسی نمایش قدرت وحدّت مسلمین بوده به خاطر وجود دو خطبه منشاء بیداری مسلمین وآگاهی آنها از حوادث و اتفاقات ممالک اسلامی و اخبار مسلمانان است .نماز جمعه خصوصیات وشرایطی دارد که اگر به طور صحیح وشایسته اقامه شود ، می تواند در جامعه اسلامی دگرگونی عمیق فرهنگی ایجاد کند ومنشاء برکات بسیاری شود ودر بعدسیاسی نیز باآگاهی دهی به مردم ، امنیت وعدالت اجتماعی راتقویت کند. و ازطرف دیگردر مقابل توطئه دشمنان سدّ محکمی باشد؛بطوریکه توطئه دشمنان که ماهها روی آن زحمت کشیده و هزینه گذاشته اند با ایرادیک خطبه درنمازجمعه افشاء وخنثی می شود.

در فتنه ۸۸ ، ماهها بلکه بیش از یک سال تمام، دشمنان ملت ایران در اروپا و آمریکا و همچنین در داخل ایران با تمام امکانات مادی و معنوی خود به میدان آمدند تا در فضای انتخابات ، ضربه غیر قابل جبران به پیکر نظام اسلامی وارد سازند و از مقاومت جانانه ملت ایران در مقابل استکبار جهانی انتقام بگیرند. وقتی در انتخابات پیروز نشدند تمام اذناب و پیاده نظام خود را به کف خیابان کشیدند و حتی به حسینه ها حمله نموده و در ماه محرم مراسم عزاداری اباعبدالله u را به آتش کشیدند و طوری عمل کردند که وزرای خارجه اسرائیل و فرانسه و انگلیس و همچنین روسای جمهور برخی کشور ها از جمله آمریکا شادمانی خود را نتوانستند مخفی نمایند و بطور صریح ، شکست حتّمی را برای انقلاب اسلامی پیش بینی کردند. اما وقتّی روز جمعه رسید و مردم در نماز جمعه تهران شرکت کردند ، مقام معظم رهبری تنها با ایراد یک خطبه چند دقیقه ای تمام توطئه های آنها را خنثی نمود و هزینه های سنگین آنها را بر باد داد و شادمانی آنها را به غم و اندوه و نا امید تبدیل ساخت، و آرامش مطلق به ایران برگشت و ملت ایران مسیر حرکت خود و وظیفه عملی خود را شناختند. این است نقش و جایگاه خطبه نماز جمعه که با کمترین هزینه ، به خرمن سرمایه عظیم دشمن آتش می زند و زحمات و تصمیات پیچیده و پرهزینه دشمن را در اندک زمان نابود می سازد بلکه با مبدّل ساختن توطئه بر فرصت ، فرصت دیگری برای ملت می آفریند.

خصوصیاتی در نماز جمعه وجود دارد که به اهمیّت آن افزوده وتأثیرات آن را دوچندان می نماید در اینجا به چند نمونه آن اشاره می کنیم.

ویژگی های نمازجمعه

نمازجمعه درمتن اجزاء وشرایط خود وهمچنین درمقدمات و نحوه اجرای آن خصوصیاتی دارد که این نماز را هم ازسایرنماز متمایز ساخته و هم آن را ازعبادی محض بودن خارج ساخته وبه عیادی- سیاسی تبدیل کرده است و از طرف دیگر شارع مقدس با جعل آن خصوصیات آثار و فوائد فردی واجتماعی نمازجمعه را چندین برابر نموده است. از جمله آن خصوصیات عبارتند از:

۱- موقیّعت زمانی

نماز جمعه در روزی خوانده می‌شودکه در نزد مسلمین به عنوان عید و سیّد الایام ، ارزش خاصّی دارد بطوریکه روزش بهترین روز وشبش بهترین شب است وآن روزجمعه است. در روایات متعددی وارد شده است که هرکس در روز جمعه بمیرد درحالیکه عارف بحق اهلبیت باشد از آتش آزاد می‌شود ویا روز جمعه روز استجابت دعا ونزول فرشتگان بر زمین است ودهها فضیلت دیگرکه در آینده به چند مورد آن اشاره خواهیم کرد.این موارد باعث قداست واهمیّت ویژه نماز جمعه گردیده است. زمزمه و راز و نیاز با خدا، استماع آیات و روایات پرازپند و نصیحت ، در چنین روزی از نظر روانی وروحی اثر بسزای در انسان دارد.

۲- موقعیّت مکانی

یکی از شرائط اقامه نماز جمعه رعایت فاصله مکانی نمازجمعه است. از نظرفاصله مکانی در دو فرسخ تا دو فرسخ فقط یک نمازجمعه قابل اقامه است و درمنطه ای که مساحت آن چهار فرسخ را فراگرفته است بیش ازیک نماز جمعه اقامه نمی‌شود ، این امر باعث می‌شودکه مردم یک منطقه دور هم جمع شوند و نماز جمعه اقامه کنند و این اجتماع با قطع نظراز نماز ، فوائد بیشماری برای مسلمانان دارد. حکمت اینکه کمتراز دو فرسخ نباید بین دو نمازجمعه فاصله شود، شاید این باشد که مسلمانان این مناطق که از هر طرف چهار فرسخ را فراگیرد ، در یک مکان جمع شوند و اجتماعشان را به نمایش بگذارند و از تفرقه و تشتت بپرهیزند.

۳- شرکت کنندگان

خصوصیّت دیگرنمازجمعه خصوصیّت افراد شرکت کننده در نمازجمعه است. اولاً افراد متدین و مؤمن در نمازجمعه شرکت می‌کنند که اثر پذیری آنها بیشتر و انتقال شنیده ها توسط آنها مؤثرتراست. و دیگراین که ، مسلمانان وقتی می‌خواهند در نمازجمعه شرکت کنند وضوء می گیرند و با طهارت ظاهر و باطن و با قصد قربت در محلی حضور می‌یابند وخود را آماده استماع خطبه ها و اقامه نماز می‌کنند و در حالیکه رو به قبله نشسته اند به قصد استفاده ازخطبه ها به آن گوش می‌دهند و با امید به فضل وکرم خدای متعال که گناهان آنان را می‌بخشد به نماز قیام می‌کنند. همین حالت و انتظار انسان ، یک نوع بسترمناسبی برای اصلاح نفس و رام نمودن آن می شود و اثر تربیتی نماز جمعه را افزایش می دهد.

۴- وجود خطبتین

در نماز جمعه دو خطبه قرارداده شده است‌که درخطبه اوّل مردم به تقوی دعوت می‌ شود و در خطبه دوّم مصالح و مسائل امّت اسلامی بیان می‌ گردد و هر دوخطبه درتربیب وآگاهی مستمعین ، اثرمهمّی می‌گذارد و مهمّ تر این که این مراسم با شکوه و اجتماع عظیم عبادی ، سیاسی هر هفته یک بار انجام می شود. وجود خطبه هاآکنده ازآیات وآحادیث است که بانیّت خالصانه بیان می شود و مورد استماع قرار می گیرد ، اثرات نماز جمعه را افزایش می دهد. همین خطبه ، هم دربحثهای اخلاقی، اعتقادی و اجتماعی انسان را سیراب می سازد ، هم در بعد سیاسی آگاهی های لازم را به جامعه القاء می کند.

خطبه نمازجمعه آنقدرمهمّ است که شرع مقدس استماع آن را با تأکید فراوان توصیه و سفارش فرموده است ؛ بطوری که پیامبراسلام (صلی الله علیه و آله و سلّم ) فرموده است:« مَنْ تَکَلَّمَ یَوْمَ الْجُمُعَهِ وَ الْإِمَامُ یَخْطُبُ فَهُوَ کَالْحِمَارِ یَحْمِلُ أَسْفَاراً وَ الَّذِی یَقُولُ لَهُ أَنْصِتْ لَا جُمُعَهَ لَهُ »[۱] یعنی ” کسانی که هنگام ایراد خطبه حرف بزنند و به خطبه هاگوش ندهند مانند الاغی هستند که کتاب حمل می کنند.”

امام صادقu می فرمایند:« نَهَى رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله و سلّم ) عَنِ الْکَلَامِ یَوْمَ الْجُمُعَهِ وَ الْإِمَامُ یَخْطُبُ فَمَنْ فَعَلَ ذَلِکَ فَقَدْ لَغَى وَ مَنْ لَغَى فَلَا جُمُعَهَ لَهُ.»[۲]یعنی ” رسول خدا ازسخن گفتن، هنگامی که امام خطبه می خواند ،نهی نموده است.پس هرکس هنگام ایراد خطبه سخن بگوید کار لغوی مرتکب شده است، وهرکس لغو و کار بیهوده درنماز مرتکب شود ، ثواب و فضیلت نمازجمعه را ندارد.”

۱- مستدرک الوسایل ج۱ص۴۰۹

۲- مستدرک الوسایل ج۱ص۴۰۹

 منبع :پایگاه اطلاع رسانی حاج آقا صفری