خبر، دیگر انتقال دهنده واقعیتها نیست. بلکه سازنده واقعیت است. یک خبرنگار خوب کسی است که بتواند اخبار را همراه با اهداف خود و سازمان به مخاطب القاء کند. هر خبرنگار برای تأثیرگذاری بیشتر راههای مختلفی را پیش رو دارد. مثل استفاده از سبک نگارش، عکس، تیتر، طرح، کاریکاتور و … اما یکی از ابزارهای مهم برای اینکه اطلاعرسانی به خوبی انجام شود و خبر آنگونه که قرار است روی ذهن مخاطب و جامعه مخاطبین تأثیرگذارد، استفاده بجا از تاکتیکهای خبری است
ارتباط ساندو.یج همبرگر با پیام خبری
نویسنده : رحیم میابی
کارشناس ارشد حقوق عمومی
در این بحث در چند مقوله مطلب خواهیم نوشت که میتوان گفت
۱_ ارتباط یک خوراک گرم با خبر گرم
۲_ ارتباط محل پخت و پز ساندویج همبگر با محل پخت پیام خبری
۳_ وجه مشترک عطر همبرگر با پیام خبری
۴_ شباهت های تنقلات در ساندویج همبرگر با پیام خبری
روز جمعه ۱۳۹۷/۱۲/۱۷ راس ساعت ۹ صبح راهی دفتر کارم شدم وقتی سوار مشاینم شدم و استارت زدن رادیو از ارتباط ساندویج همبرگر با پیام خبری می گفت این موضوع وا داشت تا ارتباط و این موضوع را از چند دیدگاه بررسی کنم و بصورت یک مطلب علمی در سایت خبری و تحلیلی جوان فردا انتشار دهم
مقدمه:
– امروزه روابط عمومی و روزنامهنگاری به عنوان دو رشته تخصصی هموزن و ناگسستنی، در کنار یکدیگر قرار گرفتهاند.
– در عصر ارتباطات و فنآوری اطلاعات همه روزه از سراسر جهان اطلاعات دستهبندی شده با انواع ابزار ارتباطی مخابره میشوند تا شاید بتوانند عطش انسان قرن ۲۱ را برای دریافت اخبار جدید برطرف سازند.
– روابط عمومیها در واقع همان مؤسسات تولید خبر هستند که از دیدگاه خاص خود به تولید و انتشار خبر مینگرند. روال کار آنها را سیاست مدیران و سازمان متبوع تعیین میکنند.
– خبرنگار روابط عمومی مؤظف است ضمن اطلاع و آگاهی کامل از علم روزنامهنگاری و تهیه و نگارش خبر، از سیاست خبری و تشکیلات اداری سازمان متبوعش اطلاعات کافی و لازم داشته باشد تا همیشه همسوی نظر مدیران رفتار کرده و وظیفه اطلاعرسانی صحیح را به بهترین شکل به انجام رساند.
– جزوهای که پیش رو دارید گزیدهای از شیوهها و تهیه انتشار خبر را به صورت هرچند مختصر ارائه و در ضمیمه به اصول و قواعد رسمالخطی برای اینکه فارسی را بهتر بنگاریم پرداخته است
اگر به ساندویج همبرگر دقت کنیم در چند لایه است یعنی یک ساندویج همبرگر از چندین لایه تشکیل شده است . اولین لایه که هر دو طرف آن را پوشانده مشهور به نان ساندویج است که بعضی ها دارای کنجد روی شان است و بعضی شان دارای گردو و بادام و… غیره است تا روی آن را زیبا نشان دهند
وقتی به داخل لقمه همبرگر می رسیم یک لایه کاهو و لایه دیگر خیار شورو چیپس سیب زمینی و لایه بعدی گوجه و دیگر لایه باصطلاح لایه گوشتی است دوباره شروع میشود بعداز لایه گوشتی لایه های گوجه ، خیارشور ، چیپس سیب زمینی و کاهو یعنی از ۱۱ لایه یک ساندویج همبرگر درست میشود و بایک سس . این سس به رنگهای مختلف است سفید و یا قرمز.
حال این غذا آماده خوردن است . البته مشتری اول میخواهد بداند به کدام و اغذیه فروش می رود تا اطمینان کند که آشپز این اغذیه فروش کیست .
حال این موضوع را با یک خبر مقایسه میکنیم . تیتر خبر همان جلوه بیرونی ساندویج همبرگر است که نان است ولی این نان مشخص نیست از چه آردی است آیا تخمیر این نان با مواد مورد اطمینان تخمیر شده است یا نه ؟
این تیتر خبر در اولین قدم کار خود را کرد تا گیرنده خبر به محتوایش بنگرد بوی خبر وی را گرفته است همچنانکه وقتی از جلو ساندویجی رد میشویم بوی آن انسان را جذب و تحریک میکند. زود گرسنگی دست میدهد دیگر از یاد می رود که فکر کند آشپز این کیست و مواد آن چگونه است .
اگر توجه کنیم تنقلات حاضر در یک لقمه ساندویج همبرگر برای زینت و پر کردن شکم است ولی مغز اصلی این لقمه همان مقداری گوشتی است که در وسط لایه های که یک لایه نازک است می باشد. خبر هم این است اگر توجه به عناصر خبر کنیم خواهیم دید که؟ کجا؟ کی؟ چه؟ چرا؟ چگونه؟ عناصر اصلی خبر هستند
عناصر خبری در واقع شش پرسش هستند که اسکلت و استخوان بندی خبر را می سازند:
در هر صورت شروع خبر می تواند با یکی از عناصر خبری و یا با چند عنصر خبری همراه باشد به دیگر زبان ، دست کم می تواند با شش نوع لید بر اساس همان شش عنصر خبری خبرها را آغاز کرد .
۱- لید مبتنی بر چه
۲- لید مبتنی بر که
۳- لید مبتنی بر کجا
۴- لید مبتنی بر چه وقت
۵- لید مبتنی بر چرا
۶- لید مبتنی بر چطور
علاوه بر مواردی که بر شمردم این موارد را هم باید در نظر گرفت :
۱- همیشه به هنگام نوشتن مخاطب را در نظر بیاورید .
۲- با سوم شخص و با تکیه به زمان گذشته بنویسید.
۳- به قواعد سبک هرم وارونه پایبند باشید.
۴- به دادن سابقه و پیشینه در خبر عادت کنید .
۵- از نوشتن منابع در خبر غفلت نکنید .
۶- قدر نقل قول های مستقیم را بدانید و از آنها استفاده کنید .
۷- خبر را با نظر ادغام نکنید .
۸- بیشتر نشان بدهید و کمتر حرف بزنید .
۹- اجازه ندهید واژه ها راه خبر را سد کنند .
تاکتیک های خبری
مهمترین هدف خبرنگار یا شخصی که در روابطعمومیها مسئول تهیه خبر است جلب نظر مخاطب است.
خبر، دیگر انتقال دهنده واقعیتها نیست. بلکه سازنده واقعیت است. یک خبرنگار خوب کسی است که بتواند اخبار را همراه با اهداف خود و سازمان به مخاطب القاء کند. هر خبرنگار برای تأثیرگذاری بیشتر راههای مختلفی را پیش رو دارد. مثل استفاده از سبک نگارش، عکس، تیتر، طرح، کاریکاتور و … اما یکی از ابزارهای مهم برای اینکه اطلاعرسانی به خوبی انجام شود و خبر آنگونه که قرار است روی ذهن مخاطب و جامعه مخاطبین تأثیرگذارد، استفاده بجا از تاکتیکهای خبری است
در این قسمت برای اینکه تفاوت استفاده از انواع تاکتیکها به وضوح روشن شود به بیان مثالی اشاره میکنیم:
– نقل است که در سنتر پارک نیویورک سگی به کودکی حمله میکند، مردی که شاهد حادثه بود برای نجات کودک خود را به روی سگ میاندازد و او را خفه میکند.
– خبرنگار نیویورک تایمز که ماجرا را از نزدیک میبیند به مرد میگوید: فردا تیتر اول نیویورک تایمز این است: « مرد شجاع نیویورکی جان پسری را نجات داد» مرد در جواب خبرنگار میگوید: «من نیویورکی نیستم»
– خبرنگار میگوید پس تیتر میزنیم: «آمریکایی قهرمان جان پسری را نجات داد»
– مرد میگوید: «ولی من آمریکایی نیستم، پاکستانیام»
فردا تیتر نیویورک تایمز اینچنین شد:
– «یک مسلمان متعصب سگی را در سنتر پارک خفه کرد»
– «اف بی آی احتمال میدهد القاعده در این جنایت دخیل باشد.»
در این بخش به اختصار به این شیوهها، تاکتیکهای تهیه خبر مطابق نظر سازمان و اهداف سیاسی حاکم بر مؤسسه خبری اشاره میشود:
۱- سابقه نویسی یا پیشینه نویسی (Back ground) : از متداولترین و پرکاربردترین تاکتیکهای رسانههای خبری است. در واقع روزنامهنگار با تکیه بر حوادث گذشته به شکلدهی افکار عمومی میپردازد و با ربط موضوعات گذشته به رویداد جاری، پیام مورد نظر خود را به مخاطب القا میکند.
۲- تاکتیک اطلاعات سری (Secret Information): در این شیوه از ارائه خبر برای افکار عمومی جلوگیری شده و سعی میشود اخبار طبقهبندی شود، و هر زمان نیاز به هر قسمت خبر نمودار شد آن را ارائه کرد این تاکتیک بسیار قدیمی است و در مورد اسراسر محرمانه نظامی و امور دیپلماتیک از آن استفاده میشود.
۳- تاکتیک نشت هدایت شونده (Targeted News Leakage): برخی از اخبار و اسرار حفظ میشوند و برخی دیگر با اهداف از قبل تعیین شده با زمانبندی خاص منتشر میشوند و به شیوه قطرهای و هدایت شونده ارائه میشوند در واقع آنها اطلاعاتی هستند که آگاهانه هدفگیری و ارائه میشوند.
۴- تاکتیک ماساژ پیام (Spinning the Massage: فریب اطلاعاتی است که هر روز از کارخانه فکر دولت به بیرون جریان مییابد. تاکتیک حذف کلیبافی، زمانبندی، تبخیر از جمله این شیوه هستند.
۵- تاکتیک حذف: Omission Tactic: قسمتهای مهمی از خبر به دلایلی از پیش طراحی شده و هدفمند حذف میشود تا زمینه برای انتشار شایعه فراهم گردد. رسانه میداند با انتشار خبر ناقص زمینه برای انتشار شایعه بوجود میآید چرا که به سوالات مخاطبان پاسخ داده نشده است
۶- تاکتیک کلی بافی (Generality Tactic): جزئیاتی که ممکن است مخالفت اداری یا سیاسی را با لعابی از مطالب غیرواقعی پوشیده و اصل خبر بدون در نظر گرفتن واقعیات ضروری آن انتشار مییابد. هدف رسانه این است که ضمن اینکه خبر را منتشر ساخته از ایجاد حساسیت بین گروههای فشار و سیاستگذاران سازمانی جلوگیری میکند و در واقع به آرامی اخبار مورد نظر را منتشر میسازد.
۷- تاکتیک زمانبندی (Timing Tactic): تأخیر در پخش خبر به شکلی که پیامگیر دیگر نتواند کاری انجام دهد. از جنبه اول اشتیاق مخاطب را برای شنیدن خبر از منبع موثق مهیا کرده از جنبه دوم زمینه پخش شایعات را در سطح جامعه فراهم میآورد.
۸- تاکتیک موجی (News) Feeding Frenzy: ریزش انواع اخبار با ارزش و بیارزش تا مخاطب در آن غرق شود و نتواند واقعیتها را درک کند.
۹- تاکتیک تبخیر (Vapor Tactic): بیان بخشی از خبر برای ایجاد شایعه در جامعه شایعاتی که همراه با واقعیتها پخش میشود و پیامگیر نتواند آنها را از همدیگر تشخیص دهد.
۱۰- تاکتیک بازگشتی (Blow-Back Tactic): این تاکتیک به منظور جلب واکنشهایی است که از جامعه به سوی منبع خبر بازخورد دارد در واقع مؤسسه خبری با انتشار این خبر مخاطب و علایق و تفکرات آنان را میسنجند این روش در زمان انتخابات بیشتر استفاده میشود.
شایعه کشته شدن صدام در حملات اولیه موشکی آمریکا به بغداد از جمله استفاده از این روش توسط خبرگزاری ها بود تا آمریکاییها بدانند واکنش نیروهای مردمی و کادر ریاست جمهوری از انتشار این خبر چیست
۱۱-تاکتیک دروغ بزرگ (یا استفاده از دروغ محض) (Big-Lie Tactic): این تاکتیک قدیمی استفاده فراوانی در رسانهها دارد. در این روش پیامی را که به هیچ وجه واقعیت ندارد بیان میکنند. گوبلز میگوید: دروغ هرقدر بزرگتر باشد باور آن برای تودههای مردم راحتتر است. این روش برای مرعوب کردن دشمن و تهییج افکار عمومی بکار میرود در واقع دروغ باید اینقدر بزرگ باشد که کسی جرات تکذیب آن را نداشته باشد گوبلز میگویند بعضی مواقع دروغهایی میگفتم که خودم از آن میترسیدم.
۱۲- نشان دادن سانسور به شکل غیرمستقیم
Publishing Blank Pag (Protesting Censorshi) اخبار جنجالی که همیشه مورد علاقه مخاطبین هستند اما ممنوعیت انتشار دارند در این روش جای اخبار را با زدن تیتری هیجانی سفید باقی میگذارند و به مخاطب القاء میکنند که سانسور شدیدی برآنها حاکم است.
۱۳- دستچین کردن پیام Selectively Sorting the Message
۱۴- درشت نمایی To highlight the Message
۱۵- تعریف Distortion
۱۶- مبالغه To Exagerate یا دستکاری آماری To Cheat in Statistics
۱۷- جنجال آفرینی خبری Sensationalism
۱۸- نقل خبراز منابع ناشناخته و یا مبهم
Quoting news from unidentified sources
۱۹- اختفاء یک منبع غیرموثق در پشت یک منبع موثق
Legitimizing News Source
۲۰- تظاهر به بیطرفی Topretend Neutrality
۲۱- اعلام اخبار دروغ و کشف آن توسط خود منبع
To create or propagate false news and To refute It
۲۲- پاره حقیقت گویی To Release Facts Pavtially
۲۳- خشونت مطبوعاتی (جنگ روانی) Press Violence
۲۴- فوریت بخشیدن ساختگی به خبر To Artificially prioritize for News
۲۵- پیشگوییهای مغرضانه Biased Prediction
۲۶- استفاده از شیوه طنز وفکاهی و کاریکاتور Making New Enter Taiming
۲۷- القاء نظر با استفاده از چیدن عکس
۲۸- پیچیده کردن خبر برای عدم کشف حقیقت
۲۹- استفاده از دو خبر واقعی برای طرح یک خبر ساختگی
۳۰- تلاش برای سازگاری مواضع فرستند و گیرنده پیام
– امروزه کار تهیه خبر دچار تحول شگرفی شده است و هر ساعت تکنیک جدیدی برای ارائه خبر مناسب و جذاب پدید میآید. در واقع این روشها در خدمت موسسه خبری قرار میگیرد تا یک خبر موفق شود بیشترین حجم مخاطب را با خود همراه سازد.
– این تاکتیکها در واقع تنها گوشهای از روشهایی است که هر روزه در مؤسسههای خبری جهان مورد استفاده قرار میگیرد.
اگر توجه کنیم بوی عطر ساندویج همبرگر کسانی را جلب توجه میکند که از جلو آن رد میشوند ولی عطر خبر در دنیای مجازی مانند این نیست . نقل و قول میشود به گروههای دیگر تشنه خبر انتشار و انتقال می یابد یک ساندویج شکم یک فردا را سیر میکند ولی اثرات یک خبر با سرعت بیش از آنکه ما فکر میکنیم انتشار می یابد .
پس اولا باید به تیتر خبر خوب توجه شود تا نویسنده آن و محلی که در آنجا این خبر ساخته شده است دقت شود
ثانیاً باید به ماهیت خبر توجه شود اگر به ماهیت همبرگر توجه نشود مسموم خواهد شد قطعا مشتری را روانه بیمارستان خواهد کرد خبر هم چنین است اگر به ماهیت خبر توجه نشود جامعه را ملتهب میکند این ملتهب کردن امنیت جامعه را زیر سوال می برد و موجب آشفتگی در جامعه شود .
پس نقش آشپر در پخت همبرگر و نویسنده در خبر خیلی مهم است نباید به تیتر های فریبنده اعتماد کرد و نباید به زیبائی روی همبرگر هم اعتماد کرد .