نقش رسانه در کاهش و افزایش آسیبهای اجتماعی
آمارها نشان میدهند، در سالهای اخیر، جرایم، انحرافات و آسیبهای اجتماعی افزایش یافته است و آسیب شناسان اجتماعی هر روزه در رسانه های جمعی هشدار میدهند که سن مجرمان در حال کاهش است و در بُردار گرو ههای سنی، به سمت گروههای سنی جوان و حتی نوجوان در حال پیشروی است. نگرانی از چنین وضعیتی باعث شده است تا سازمانهای مختلف در جهت کاهش، کنترل و پیشگیری از آسیبهای اجتماعی بر فعالیتهای تدبیری و تحقیقی خود بیفزایند .
نقش رسانه در کاهش و افزایش آسیبهای اجتماعی
نویسنده : #رحیم_میابی
آمارها نشان میدهند، در سالهای اخیر، جرایم، انحرافات و آسیبهای اجتماعی افزایش یافته است و آسیب شناسان اجتماعی هر روزه در رسانه های جمعی هشدار میدهند که سن مجرمان در حال کاهش است و در بُردار گرو ههای سنی، به سمت گروههای سنی جوان و حتی نوجوان در حال پیشروی است. نگرانی از چنین وضعیتی باعث شده است تا سازمانهای مختلف در جهت کاهش، کنترل و پیشگیری از آسیبهای اجتماعی بر فعالیتهای تدبیری و تحقیقی خود بیفزایند .
سخنرانی یکی از ابزارهای مهم و مورد توجه و سفارش کارشناسان و آسیب شناسان اجتماعی در جهت کاهش میزان جرایم و انحرافات اجتماعی، استفاده از وسایل ارتباط جمعی بویژه رادیو و تلویزیون است. رادیو و تلویزیون میتواند مخاطبان خود را از طریق تغییر نگرش و ارتقای سطح آگاهی آنان، از جرایم و انحرافات اجتماعی دور سازد. اما باید در نظر داشت که ماهیت پیچیده و در عین حال متنوع رسانهها، به گونهای است که آنها را میتوان از یک سو عامل کنترل و پیشگیری و از سوی دیگر موجب بروز آسیبهای اجتماعی در جامعه دانست. در حقیقت، وضعیت و ماهیت رسانهها، مانند شمشیر دو لبهای است که باید با دقت و ظرافت به آنها نگریست. بنابراین لازم است ضمن شناخت کارکردهای مثبت و منفی رسانههای جمعی بویژه رادیو و تلویزیون، حدود تأثیرگذاری و آثار ایجابی و سلبی آنها در حوزه آسیبهای اجتماعی به صورتی واقعبینانه شناخته شوند و در راستای کنترل و پیشگیری از این آس یبها مورد عنایت و استفاده قرار گیرند . در این نوشتار سعی بر این است که تاثیر وسائل ارتباط جمعی بالاخص رادیو و تلویزیون بر بروز ، کنترل و پیشگیری از آسیبهای اجتماعی پرداخته شود و در نهایت پیشنهادهایی جهت ایفای نقش موثر رادیو و تلویزیون در کاهش آسیبهای اجتماعی ارائه گردد
امروزه در هیچ جای جهان جامعهای را نمییابیم که مصون از انواع آسیبهای اجتماعی باشد. دگرگونیهای فناورانه و تحولات سریع اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و پیامدهای خواسته یا ناخواسته آنها، زمینه را برای بروز و گسترش آسیبهای اجتماعی در همه جای دنیا فراهم کرده است. بیکاری، اعتیاد، خشونت، انواع بزهکاری، کودکان کار، کودکان خیابانی، فرار دختران و دهها مسائل دیگر آسیبهای اجتماعیای هستند که در تمامی جوامع، چه پیشرفته و چه در حال توسعه، وجود دارند. کشور ما نیز به دلیل ویژگیهای منحصر به فرد و بافت جمعیتی بسیار جوان و تحولات اجتماعی سریع در سطح جامعه، بروز انقلاب، جنگ تحمیلی، تهاجم فرهنگی و … شاهد افزایش رو به رشد آسیبهای اجتماعی است. (معتمدی، ۱۳۸۱( : ۱۱ در طول تاریخ، هر جامعهای برای قاعدهمندی رفتار اعضای خود، هنجارهایی را تعریف و نهادینه کرده و آنها را به رعایت آن قواعد و هنجارها ملزم ساخته و در برابر تخلف و سرپیچی از آنها نیز واکنش نشان داده و مجازاتهایی را تعیین کرده است. متفکران اجتماعی و جامعهشناسان نیز به منظور کاهش هنجارشکنی افراد جامعه، به بررسی علل و عوامل مؤثر در انحرافات و بروز کجرویهای اجتماعی پرداخته و در عصر ارتباطات به تأثیر رسانهها و وسایل ارتباط جمعی بالاخص رسانههای دیداری ـ شنیداری در کنترل یا گسترش انحرافات اجتماعی اشاره کردهاند. (شفیعیسروستانی، ۱۳۸۵ ۱ .( :در جهان امروز وسایل ارتباط جمعی منابع عمده پذیرفته شده
بخش سخنرانی آفرینش و پویایی فرهنگ به شمار میروند. قدرت و توان این ابزارهای فکری آنچنان است که بدون حضور آنها، دسترسی به جامعi های با فرهنگ پویا، دست نیافتنی و محال به نظر میرسد. چشم انداز اطلاعاتی مردم هر جامعه، خود ریشه در آگاهی هایی دارد که از رسانهها دریافت میکند. در این مورد میتوان بیان داشت که رسانه ها سپهر اطلاعاتی هر جامعه را پی می افکنند و دانستنیها ی اعضای آن را رقم میزنند. کارکرد رسانه های دیداری ـ شنیداری و نوشتاری در سپهر یاد شده میتواند شفاف یا تاریک و مبهم باشد . رسانه های جمعی اعم از روزنامه ها، مجلات، رادیو و تلویزیون، گاه از انحرافات اجتماعی نظیر قتل، تجاوز، خشونت و … پرده برمیدارند و زوایای پنهان داستانهای عشقی و جنایی را برای مخاطبان خود آشکار میسازند و انواع دامهایی را که بر سر راه جوانان قرار دارد به آنها گوشزد میکنند و علل لغزش دیگران را برای مخاطبان به تصویر می کشند و با اطلاع رسانی به موقع و مناسب برای اعضای جامعه، در پیشگیری و کنترل انحرافات اجتماعی نقش موثری ایفا میکنند. رسانه های جمعی با شناخت آسیبهای مختلف اجتماعی و گزارش آن به کنشگران اجتماعی، نسبت به گسترش انواع نابهنجاریها هشدار میدهند و بدین ترتیب کنشگران اجتماعی را از نوع رفتارها و خرده فرهنگهای کجرو آگاه میکنند و مانع افتادن آنها در دام این خرده فرهنگها میشوند . وسایل ارتباط جمعی میتوانند با بهره گیری از شگردهای تبلیغی و آفرینشهای هنری، نفرت و زشتی تزلزل باورها و ارزشهای ملی و دینی را به مخاطبان خود القا کنند و با اطلاعرسانی در مورد وقوع جرایم و انحرافات اجتماعی و کیفیت وقوع و ابعاد و راههای لغزش افراد به سوی کجروی و هنجارشکنی مانع بروز و گسترش آسیبهای اجتماعی شوند . اما با وجود کارکرد مثبت رسانهها در زمینه اطلاعرسانی و پیشگیری از جرم و دادن آگاهی به مردم، بویژه قشر جوان، این رسانهها دارای کارکردهای منفی از قبیل عادیسازی هنجارشکنی، گسترش خشونت و پرخاشگری، اشاعه فحشا و بی بند و باری و تضعیف اعتماد اجتماعی و … نیز هستند. بر این اساس، تبیین کارکردهای مثبت و منفی رسانه ها در این زمینه ضروری مینماید. لذا محور پژوهش حاضر توضیح و بررسی نقشهای مختلف رسانه های جمعی در خصوص آسیبهای اجتماعی است
